Kaza ve Değer Kaybı

KAZA VE DEĞER KAYBI ( KAYBOLAN DEĞERLERİMİZ )

Av. Onur Puğ

1. Araç Değer Kaybı Nedir?

Aracınız kazaya karıştı, tamir ettiniz, belki pırıl pırıl hale geldi. Ama artık eskisi ile aynı fiyata satılamıyor. Neden? Çünkü ikinci el piyasasında “boya” ve “değişen” kelimeleri alıcıyı kaçırır. (Gel de bir Amerikalı’ya değişen parçanın değer kaybettirdiğini anlat…) Aracın kazadan önceki rayiç değeriyle kazadan sonraki değeri arasında kalan farka araç değer kaybı denir. Kanuni temeli ise gayet net:

  • Yargıtay 17. HD, 2016/1741 E., 2016/5631 K. (... kaza tarihi itibariyle serbest piyasadaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre serbest piyasadaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark (aradaki farkın değer kaybı olarak kabul edilmesi...)
  • Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları m. 5. (... zarar gören araçta meydana gelen değer kaybı...)

2. Değer Kaybını Kim Öder?

  • Kazaya neden olan sürücü (size çarpan şahıs)
  • Araç sahibi/işleteni (ruhsat sahibi veya işleten sıfatına haiz gerçek-tüzel kişi)
  • En önemlisi: Zorunlu trafik sigortası şirketi (ZMMS poliçesi kapsamı)

Yani ister gerçek kişiden, ister sigortadan ödeme talep edersiniz. Ancak hukuken önce sigorta şirketine başvuru mantıklıdır. Her ne kadar Belçika’da yaşasan kuzeninizin görümcesi avukat olsa ve gerek yok dese de kanun bizi haklı gösteriyor. (5684 sayılı Sigortacılık Kanunu m. 30)

3. Ne Zamana Kadar Başvurulur? (Zamanaşımı)

Kazadan sonra en geç 2 yıl içinde başvuru yapmalısınız. Ceza davası da açıldıysa, ceza davası sonrası da hak kullanılabilir ancak: Ne gerek var? (Enflasyon ve Türkiye gerçekleri.) Komşunuzun kızı hukuk okuyor ve süre önemli değil mi dedi? İlgi: TBK m. 72/1 – Haksız fiilden doğan tazminatlar için genel zamanaşımı süresi.

Sigortaya başvuru ve yazışmalar bu süreyi kesebilir. Ama sakın "nasılsa konuşuyoruz" rehavetine kapılmayın. Sizin başınıza ilk defa gelmiş olabilir lakin sigorta şirketleri muhtemelen her hafta aynı vakaları tecrübe ediyor.

4. Dava mı Tahkim mi?

  • Tahkim Komisyonu ortalama 2–6 ayda karar verir.
  • Asliye Ticaret Mahkemesi genellikle 6–18 ay arası karar verir.

Dava uzun sürebilir ama bazı çekişmeli dosyalarda bu şarttır. Avukatınız bu ayrımı yapar. Avukatlar duygusal bağlamda da ücret açısından davayı tercih edebilir. (Dava ile ödeyeceğiniz vekâlet ücretimiz daha yüksek olabilir)

5. Tahkimde Süreç Nasıl İşliyor?

  1. Kaza Tespit Tutanağı alınır.
  2. Değer Kaybı Raporu – eksper ya da uzman hazırlar.
  3. Başvuru dilekçesi yazılır, zamanaşımına dikkat edilir.
  4. Takip süreci yapılır, eksik ödeme varsa tahkime gidilir.

Tabii ki bu kadar kolay ya da bu kadar da hızlı değil ancak başlıksal özeti budur.

6. Değer Kaybı Hesaplama Formülü Var mı?

Güncelliğini yitirmiş olan kurallar tablosu var. 0.9'a kadar çıkan kat sayılar ve hasar tipi tanımına göre değişen kurallar mevcut ancak: özel bir ilginiz yok ise, çok bilinmeyenli denklem hayranı da değilseniz bu formülle uğraşmanıza gerek yok.

  • A - Vekiliniz sizin için varsayımsal bir rapor hazırlayabilir.
  • B - Vekiliniz sizin için eksperden uzman mütalaası alarak daha net rakam çıkarabilir.

7. Hangi Belgeler Gerekli?

  • Kaza tespit tutanağı
  • Ekspertiz raporu
  • Aracın ruhsatı
  • Onarım faturaları
  • Fotoğraflar (özellikle hasar detaylı olmalı)
  • ZMMS poliçesi
  • Vekâletname (standart)

8. Avukat Şart mı?

Hukuken avukat şart değil. Ama şunu bilin:

  • Kendi dişinizi çekmek de serbest.
  • Avukatsız başvurularda bazı sigorta şirketleri "bir teklif yapalım kurtulalım" refleksiyle 100.000 TL'lik zarara 25.000 TL önerebiliyor. (Yem)

Avukatlar ne yapıyor?

  • Stresi üstleniyoruz, huzuru size devrediyoruz.
  • Süreci %100 yönetiyoruz.
  • Sizi bilgilendiriyoruz.
  • Sigorta ile yazışmaları gerçekleştiriyoruz.
  • Sigorta eksperinden rapor alıyoruz.
  • Doğrudan tahsilat deniyoruz ki tahkim öncesi de paranız size gelsin.
  • Eksik ödeme varsa tahkime gidiyoruz.
  • Müvekkil lehine her kalemi kovalıyoruz: Pert farkı, kullanım süresi, emsal kira bedeli…
  • Özetle işimiz olarak sizi temsil ediyoruz. Bütün avukat meslektaşlarımız yaklaşık olarak bu şekilde süreci işletmektedir.

9. Vekâlet Ücreti Ne Kadar?

  • Güncel resmi tarife ne der ise o kadar + KDV

10. Araç Değer Kaybı Alabilmek İçin Hangi Şartlar Olmalı?

  • Trafik kazası çift taraflı olmalı
  • Karşı taraf en az %50 kusurlu olmalı
  • Hasarlı parçalar daha önce kazalı olmamalı
  • Mart 2020 sonrası yaş/kilometre sınırı kaldırıldı (165.000 gibi bir sınır yok)
  • Araç tamir edilmiş olmalı

11. Ne Kadar Alırım?

Değer kaybı şu kriterlere göre hesaplanır:

  • Marka – model
  • Km ve yaş
  • Hasar bölgesi
  • Değişen-boyalı parça
  • İkinci el rayiç değeri

Emsal hesaplama için bize yazabilirsiniz. [email protected]

12. Son Söz: Avukat Dediğin Ne İşe Yarar?

  • Süreci sizin adınıza yönetir
  • Doğru miktarı bilir
  • Eksik ödeme çıkarsa itiraz eder
  • Belgeleri eksiksiz sunar
  • Gerekirse duruşmaya girer
  • Zamanaşımına yakalanmaz
  • Hakkınızın tamamını almanızı sağlar
  • Huzur verir

Not: Pert araçlar veya tamir süresi boyunca aracın kullanılamaması nedeniyle kira bedeli, kazada oluşan diğer kalem zararlar gibi ek haklar da olabilir. Avukatınız bu kalemleri de takip eder. En azından biz ediyoruz.

Yazar Hakkında

Av. Onur PUĞ
Kusuru olmadan dahil olduğu ağır kazalar neticesinde sigorta şirketleri ile tabir-i caizse didişe didişe kıymetli avukatlık mesleğinde şirket ve yabancılar vekilliği yanına bu alanı da eklemeyi tercih etmiştir. Belki de son 10 uyuşmazlığının 10 adedini de kazandığı için bu alanı dahil etmiştir. Sevdiği çalışma arkadaşları ile sigorta şirketlerine karşı hak sahipleri ve mağduru savunmak keyif verdiği için de bu alanda ilerliyor olabilirler.